Prirodne atrakcije

... koje ostavljaju bez daha

TO MOJKOVAC

Prirodne atrakcije

Bjelasica

Bjelasica se prostire sa desne obale Tare i njeni sjeverozapadni djelovi pripadaju mojkovačkoj opštini. Ona geografski predstavlja nastavak planinskog lanca koji se prostire od Pivske planine, preko Durmitora i Sinjajevine, a potom se od Bjelasice nastavlja do Komova i Prokletija. Pružajući se na približno jednakoj širini i dužini od oko 30 km ona zahvata oko 620 km2 površine. Bjelasica je, zasigurno, jedna od najraskošnijih planina po bogatstvu biljnog i životinjskog svijeta na jugu Evrope. Prekrivena je zelenilom u svim visinskim zonama sa obiljem vode i planinskih jezera. U njoj ima preko 2000 biljnih vrsta u 26 biljnih zajednica i 86 tipova drveća sa primercima starim i preko 400 godina. Planina Bjelasica koja zahvata veći dio opštine Mojkovac, prava je raskoš prirodnih ljepota u zimskim i ljetnjim mjesecima. U očima smučara, njena prostranstva su izazov za skijanje na neuređenim terenima, kao i za šetnje na krpljama. Ljeti, pravi su raj za planinare, bajkere i druge zaljubljenike prirode. Bjelasica je jedan od najvećih planinsko – turističkih potencijala južne Evrope. Iskonski čistom vodom umivaju je rijeke Tara i Lim. Tajnama mame glečerska jezera, gostoprimstvom sela i katuni. Najvisočiji vrh sjevero-zapadnog dijela Bjelasice je Razvršje (2033 m). Ovaj vrh ima izrazito strme strane i oštre kose, na istoku Razvršje se nadovezije na vrh Crna Lokva koji se strmim stranama spušta u dolinu rijeke Tare. Između vrhova Razvršja i Crne Lokva sa južne i Bjelogrivca, Marinkovca i Mučnice sa jugozapadne strane prostire se dolina Bjelojevićke rijeke. Između vrhova Marinkovac i Mučnice usiječena je niska dolina riječice Rudnice. Na stranama ove riječice nalaze se rudna nalazišta olovo-cinkne rude. Glavni planinski vijenci, izgrađeni od kvarcnih škriljaca i krečnjaka, razvila su se na dinarskoj osi. Za razliku od ostalih crnogorskih planina Bjelasica je vulkansko-silikatnog sastava, pa je prisustvo klastičnih stijena uslovilo i bogatstvo površinskih voda.

Sinjajevina

Sinjajevina predstavlja najveći pašnjak na Balkanu. Sinjajevina je prostrana crnogorska planina koja leži između kanjona Tare, Jezera drobnjačkih, rijeke Tušine i strana Gornje Morače i Pčinje. Iako slabo posjećena, Sinjajevina je paradoksalno najprostranija planina Crne Gore – zauzima prostor od preko 60 kvadratnih kilometara. Veći dio Sinjajevine je zapravo zatalasana visoravan, sa jednoličnim pejzažem kraškim vrtača, poljana i travnatih glavica. Prostire se na dužini od 35 do 40 km, široka je od 10 do 15 km. Ona ima izgled visoke raščlanjene površi prosječne visine od 1.600 do 1.700 m. Planina Sinjajevina izgrađena je pretežno od trijaskih i u manjoj mjeri jurskih krečnjaka i dolomita. Na mjestima kontakta krečnjaka i dolomita nastale su brojne uvale. Ove uvale su izduženog oblika, a lokalno stanovništvo ih naziva poljima. Uvala Okrugljak je izdužena u pravcu sjevero-zapad ka jugo-istoku duga je 1 km, a široka je oko 250 m, na njenom dnu nalazi se ponor u koji ponire voda manjeg izvora Ružice koji izvire na sjevernoj strani ove uvale. Sjeveroistočno od crkve Ružice nalaze se uvale Knezdo, Doke i Barice, nekada su bile sabiralište leda koji se kretao ka dolini Ljevaka. Sjeverozapadno od Jablanovog vrha, Okrugljaka i Mutne Lokve nalazi se jedna od najvećih uvala Gornja i Donja Provalija. Ova uvala predstavlja cirk kojim se nekada kretao lednik ka dolini rijeke Ravnjak. Sinjajevina je oivičena kanjonima moćnih planinskih rijeka. Na jugu protiče Morača, dok po istočnoj i sjevernoj strani ovaj prostor okružuje Tara. Klima na Sinjajevini je zbog njenih geografskih odlika veoma surova. Zbog svog karaktera valovite visoravni, Sinjajevina je magnet za hladan vazduh i oblake, za koje kažu da nju poslednju napuštaju (kad je svuda okolo već uveliko vedro). Na njoj se nalazi preko šest vrhova iznad 2.000 metara (Babin zub – 2.257 m) pa se ona može svrstati među visoke planine Crne Gore. Ova planinska jedinica pretežno je izgrađena od trijaskih i jurskih krečnjaka i u morfološkoj strukturi ima dominantne kraške i glacijalne oblike reljefa. S površinom pašnjaka od 120.000 ha, na kojem se može napasati 200.000 ovaca, Sinjajevina spada među prve pašnjačko-staočarske planine. Sjeveroistočni dio Sinjajevine pripada mojkovačkoj opštini i na njemu se nalaze proljećnji i ljetnji katuni njenih stočara. Prostrana površina planine Sinjajevine, oivičena veličanstvenim kanjonom rijeke Tare i ukrašena Zabojskim jezerom, sa odličnim terenima za skijaške nordijske discipline, prestavlja bogom dani predio za razvoj planinskog turizma. Odlikuje se sa jednostavnošću prirodnih oblika i dobrim potencijalnim mogućnostima za pojedine zimske sportove, ljetnju rekreaciju i planinarenje. Važan faktor individualne osobenosti Sinjajevine jeste njen biljni pokrivač, prije svega travni. S površinom pašnjaka od 120.000 ha, na kojem se može napasati 200.000 ovaca, Sinjajevina spada među prve pašnjačko-stočarske planine. Sjeveroistočni dio Sinjajevine pripada mojkovačkoj opštini i na njemu se nalaze proljećnji i ljetnji katuni njenih stočara. Pored njih na ovom dijelu Sinjajevine nalaze se Bjelopavlićki katuni koje im je, poslije oslobodilačkih ratova, dodijelio knjaz Nikola. Sinjajevina, osim što je prepoznatljiv pašnjački predio koji sa odličnim terenima za skijaške nordijske discipline (ali ne i za alpske) i sa atraktivnim Zabojskim jezerom prestavlja bogom dani predio za razvoj planinskog turizma. Odlikuje se sa jednostavnošću prirodnih oblika i dobrim potencijalnim mogućnostima za pojedine zimske sportove, ljetnju rekreaciju i planinarenje.

Prošćenske planine

Sjeverno od doline Tare na nadmorskoj visini od oko 1600 m nalaze se Prošćenske planine. Ove planine se prostiru u sjeverozapadnom dijelu opštine Mojkovac. Prošćenske planine jesu pritom i pristupačan predio preko kojeg je moguća lakša komunikacija sa susjednom pljevaljskom i bjelopoljskom opštinom. Najviši vrh je Ljeljeni vrh (1856 m), on se nalazi iznad mjesta gdje počinje kanjon rijeke Tare. Na njegovoj južnoj strani nalazi se uvala Veliki Do. Pravac pružanja ove uvale je sjeverozapad- jugoistok. Uvala Veliki Do na jugu strmim krečnjačkim odsijekom pada u kanjon rijeke Tare. Na zapadu Ljeljeni vrh blagim padinama prelazi u prostranu zaravan Stupsko polje. Sjeverno od Stupskog polja prostire se krečnjačka uvala Crvena Lokva koja ima pravac pružanja od jugoistoka ka sjeverozapadu, a u tom pravcu je i nagnuta. Po dnu uvale prostiru se brojne vrtače. Pretpostavlja se da je Crvena Lokva nastala onda kada je rijeka Tara imala mnogo viši nivo, dok je kroz samu Crvenu Lokvu proticala riječica. Tokom vremena rijeka Tara je produbljivala svoje korito, a riječica koja je proticala kroz ovu uvalu počela je da ponire i na kraju nestala. Donji dio Crvene Lokve zagrađen je seldom visokim 1440 m.n.v. Crvena Lokva je zaostala iznad kanjona rijeke Tare na visini od 760 m.

Na prostoru Prošćanskih planina prostire se veći broj uvala i vrtača. Sjevero-istočno od Ljeljeninog vrha nalazi se Petrovića Omar, uvala i kosa pokrivena gustom smrčevom i jelovom šumom. Sjevero-istočno od Petrovića Omara nalaze se dvije manje uvale Jokića Krlje i Meki Do, istočno od ove dvije, nalazi se najveća uvala prošćenskog kraja Burenski Do. Pravac pružanja uvale je od sjeveroistoka ka jugozapadu. Dužina Burenskog Dola iznosi 3,5 km, a širina 1,5 km. Istočno od uvale izdiže se krečnjački greben Buren (1631 m). Nešto niži vrhovi Prošćenske planine su: Goveđa glava (1656 m), Ledenice (1689 m), Sveviđe (1556 m), Zabrćka glava (1752 m), Baltića šiljak (1673 m).

Uvidjevši prirodne ljepote ovih predjela, članovi Planinarsko-sportskog kluba “Prošćenske planine” u Mojkovcu, zajedničkim snagama su, kamen po kamen, tri godine gradili planinarski dom “Prošćenske planine”. Naime, oni su imali ideju da sagrade svoje mjesto za odmor, pribježište netaknutoj prirodi, luku za putnika namjernika.

Rijeka Tara

Rijeka Tara je duga 158 km, i ima čak 14 pritoka, kao i nevjerovatnih 69 brzaka, pa ni ne čudi što je najpopularnija destinacija za rafting u cijeloj Crnoj Gori. Još jedna odlika, koja samo doprinosi njenom divljenju i netaknutom opisu su vodopadi – njih čak 40, od kojih se najviše izdvajaju Crna Vrela, Bijela Vrela, Đavolje Lazi, Sokolovina i Bijeli Kamen. Kristalno čista, bujna planinska rijeka Tara nastaje od slivanja dvije rijeke Veruše i Opasnice, tekući u sjevernom smjeru teritorijom Crne Gore, dalje Bosnom i Hercegovinom, gdje se spaja sa rijekom Piva, obrazujući drugu rijeku Drinu.

Rijeka je dobila naziv od ilirskog plemena Autarijati, koje je bilo naseljeno u njenom riječnom koritu u IV-V vijeku. Godine 1937. na rijeci je izgrađen živopisni most Đurđevića, koji je dugo vremena predstavljao jedini put koji spaja jug i sjever zemlje. Čudesna arhitektura mosta, visine od 150 m, sastoji se od pet ogromnih lukova čija je ukupna dužina 370m.

Tara je najveća rijeka u Crnoj Gori, koja predstavlja najveći prirodni rezervat pitke vode u Evropi. Kanjon rijeke Tare u Crnoj Gori podrazumijeva jedan od najfascinantnijih prizora u Evropi, ako ne i na cijelom svijetu. Tirkizno plava boja kristalno čiste vode siječe sjevernu ivicu Nacionalnog parka Durmitor, i formira 1300 m dubok kanjon – čudo prirode koje je samo po sebi dovoljna pozivnica za istraživanje za sve ljubitelje avanture i prirode.

Poznat još i kao “Suza Evrope”, kanjon rijeke Tare je najduži kanjon u Evropi, a na svjetskom nivou dolazi samo iza “Grand” kanjona na rijeci Kolorado. Kanjon rijeke Tare predstavlja jedan od rijetkih prizora koji vas zaista ostavlja bez daha. Pored toga što je riječ o jednom od nesumnjivo najljepših prizora kada je u pitanju priroda Crne Gore, ljepota kanjona Tare je takođe prepoznata od strane organizacije UNESCO. Već davne 1977. godine, kanjon Tare je postao dio programa “Čovjek i Biosfera”, zahvaljujući svojoj raznovrsnoj flori i fauni.

Vrste ribe poput pastrmke, lososa i liplje, i drugih životinja poput orlova, lešinara, medvjeda, vukova i lisica, pronalaze trajno utočište u divljini koja okružuje kanjon Tare. Šume oko kanjona obiluju drvećem hrasta, crnog bora i jasena, dok je voda rijeke čista i pitka duž cijelog svog toka, što je samo još jedan pokazatelj netaknute prirode ovog područja.

Zabojsko jezero

Zabojsko jezero se nalazi na sjevero-istočnim padinama Sinjajevine, visoko iznad Dobrilovine na nadmorskoj visini od 1477 m. Zabojsko jezero pravcem zapad-istok ima dužinu 265 m, dok je široko 165 m. Površina jezera je 27600 m² ali zbog velike dubine od 19 metara Zabojsko jezero je na 3.mjestu po dubini jezera u Crnoj Gori, odmah iza Crnog i Kapetanovog jezera.

Naziv mu potiče od obližnjeg katuna Zaboj, koji je u prošlosti, za vrijeme letnjeg izgona stoke, bio dobro posjećen. U južnom dijelu jezero ima najveću dubinu koja iznosi 18,8 m i spada u jedno od najdubljih planinskih jezera Crne Gore. Zabojsko jezero nema stalnih pritoka, a vodu dobija od padavina naročito od istopljenog snijega, dok je otoka jezera duga 50 m, a zatim voda ponire. Voda jezera je bistra, čista i providna do 8 m dubine. Temperatura vode ljeti je 16⁰C, dok je površina jezera tokom zime oko tri mjeseca zamrznuta. Jezero je idealno za ljubitelje ribolova, iz razloga što upravo ovdje živi kalifornijska pastrmka koju mještani nazivaju “brkač”. Na obali jezera možete uživati u čistoj i hladnoj vodi, tišinom i mirom koje krši samo jedva čujni šum planinskog izvora. Do jezera vodi makadamski put od sela Dobrilovina, koje se nalazi na putu Mojkovac – Đurđevića Tara. Njime je moguće do jezera doći i terenskim autom. Ako se ide pješke, mjestimično se ide putem, a postoje i prečice koje vode kroz šumu.

Oko jezera vodi pješačka staza. Jezero nije veliko, pa se brzo može čitavo obići. Pored jezera se nalazi i izvor pitke vode. U vodi jezera se ogleda okolna šuma u kojoj je ušuškano, što mu daje veličanstvenu boju. Pogled na jezero, koje izgleda kao da je iz bajke, tišina koju remete samo ptice i čist vazduh je sve što vam treba da se odmorite od svakodnevice.

Zabojsko jezero, okruženo je gustom četinarskom i bukovom šumom. Zbog izuzetnih prirodnih vrijednosti zaštićeno je u okviru nacionalnog parka Durmitor strogim režimom zaštite.

Crna Poda

U kanjonskoj dolini rijeke Tare, između Bistrice i Dobrilovine, na visini od 950 metara nalazi se prašuma crnog bora - Crna Poda, jedan je od najljepših šumskih predjela u Crnoj Gori. Ovaj kompleks borove šume zahvata površinu od 20 ha, a prosječna starost borova u njoj, koji dostižu visinu i do 45 m, iznosi 400 godina. Postojeća zajednica crnog bora u rezervatu Crna poda je od svjetskog značaja, jer se u njoj nalaze stabla čija visina i debljina do sada nije zabilježena u literaturi. Ukupna količina drvne mase u Crnim Podima iznosi 1.465,57 m³.

Ispod ove prašume nalazi se Đavolje lazi, gde se Tara sužava na samo 2-3 metra. Kanjon Tare sastavni je dio nacionalnog parka Durmitor, koji je registrovan na UNESCO-voj svjetskoj prirodnoj i kulturnoj baštini. Sastavni dio nacionalnog parka Durmitor su i prašuma Crna Poda i Zabojsko jezero na Sinjajevini koji se nalaze u Mojkovačkoj opštini.

Đavolje lazi

Klanac Đavolje lazi nalazi se ispod prašume Crna Poda, a na samom ulazu u kanjon rijeke Tare. Ovdje je priroda suzila riječno korito najljepše evropske rijeke na svega 2-3 metra. Ovaj dio kanjona je poseban izazov za ljubitelje divlje ljepote i ekstremnog kajaka.

Tmajevac

Tmajevac je mjesto gdje se rijeka Ravnjak uliva u rijeku Taru, formirajući malo jezerce. Ovo mjesto predstavlja ulazak u Nacionalni park “Durmitor” kao i u dio mojkovačke opštine koji pripada UNESCO-ovoj listi međunarodne kulturne baštine. Poslije ovog mjesta se nalazi i klanac Đavolje lazi. Tmajevac je najbolje uočljiv sa vidikovca (u narodu Galev krš) gdje se nalazi spomenik posvećen planinaru Džambasu, a koji se nalazi na putu prema Đurđevića Tari.

Ravnjak

Ravnjak izvire ispod Pećarca. Gornji dio toka dug je oko 2 km, zove se Suvoravnjak. Ime je dobio po tome što tokom cijele godine u njemu nema vode već presušuje. U njemu ima vode tokom jeseni i proljeća, za vrijeme otapanja snijega na Sinjajevini. Glavni izvor, (vrelo), Ravnjaka izvire ispod puta Mojkovac – Đurđevića Tara. Od ovih vrela, do ušća u Taru, dužina toka iznosi oko 3,5 km. U Ravnjak se sa lijeve strane ulijeva potok Ljevak dug oko 2,5 km. On dijeli selo Bistricu na dva dijela. Prosječna izdašnost vrela je oko 1000 l/s Ravnjak u svom donjem dijelu prima i nekoliko manjih pritočica koje mještani nazivaju “makve“.

Rijeka Ravnjak je udaljena oko 15 km od centra Mojkovca, u pravcu NP „Durmitor” i Đurđevića Tare. Nalazi se na samom ulasku u kanjon rijeke Tare, uz obližnji hotel „Ravnjak”, što čini da ovo mjesto bude veoma atraktivno i po mnogo čemu izuzetno. Na svom kraju rijeka Ravnjak uliva se u čuveni Tmajevac.

Ravnjak, sa prelijepom divljom prirodom, gdje se često u blizini vode mogu sresti i srne i srndaći, bistar kao suza tako da se svaki kamen može prebrojati i toliko čist da se iz njega se može piti voda.